Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED), günümüz yatırım projelerinin temel bir bileşenidir. Bu süreç, bir projenin çevre ve toplum üzerindeki olası etkilerini bilimsel yaklaşımlarla inceleyip değerlendirmeyi ve bu etkilerin olumsuz sonuçlarını en aza indirmeyi, olumlu etkileri artırmayı amaçlar. Ayrıca, projenin mümkün olduğunca olumlu sonuçlar yaratabilecek şekilde uygun önlemler almasını hedefler.
Mersin Çeşmeli-Kızkalesi Otoyolu Projesi'nin ÇSED süreci, Şubat 2022’de uzmanlar tarafından gerçekleştirilen saha çalışmaları ile başlamıştır. Bu süreçte hem fiziksel hem de biyolojik çevre açısından temel referans noktaları belirlenmiş, aynı zamanda bölgenin sosyal yapısı detaylı şekilde incelenmiştir. İlk aşamada, proje ile etkilenecek hassas gruplar dikkate alınmış ve mevcut durumu yansıtan temel bulgular elde edilmiştir. Ardından, ölçümler ve saha çalışmaları düzenli olarak devam etmiştir.
ÇSED çalışmaları kapsamında projenin etki alanında; iklim, hava kalitesi, jeoloji, toprak yapısı, doğal kaynaklar ve atık yönetimi, su kaynakları, gürültü, titreşim, peyzaj ve görsel etki, biyolojik çeşitlilik gibi unsurlar ele alınırken; sosyal etki değerlendirmesi açısından ise insan hakları, çalışma koşulları, toplumsal cinsiyet eşitliği, demografik yapı, arazi kullanımı, ekonomi, istihdam, yerel halkın geçim kaynakları, eğitim, toplum sağlığı, güvenlik, kültürel miras gibi konular incelenmiştir. Proje kapsamında etkilenebilecek tüm bireyler, topluluklar ve kurumlarla iletişime geçilerek, kamuoyuyla etkili bir danışma süreci yürütülmüş ve yürütülmeye devam edilmektedir. Bu süreçlerden kaynaklı olarak proje etki alanında fiziki ve biyolojik çevre, kültürel miras, geçim kaynakları ve toplumsal fayda dikkate alınarak projede iyileştirmeler ve revizyonlar sağlanmıştır. Bu revizyonlar ÇSED Raporuna da yansıtılmıştır.
Mersin Otoyolu Yatırım ve İşletme A.Ş. (MOI), projeyi tasarlarken ve uygularlarken, ÇSED çalışmalarının bulgularını, uluslararası çevresel ve sosyal standartlarla en iyi uygulamaları dikkate alarak geliştirmiştir. Bugüne kadar bağımsız uzmanlar tarafından yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen ÇSED Raporu, kamuoyu görüşüne sunulmuştur.